منده مجنوندان فزون...

منده مجنوندان فزون عاشیق‌لیک استعدادی وار

عاشق صادق منم، مجنونون آنجاق آدی وار!

نولا قان تؤکمکده ماهر اولسا چشمیم مردمی

نطفه‌ی قابل دورور غمزه‌ن کیمی اوستادی وار!

قیل تفاخر کیم سنین‌ده وار منیم تک عاشقین

لیلی‌نین مجنونو، شیرینین اگر فرهادی وار

اهل تمکینم، منی بنزتمه ای گول بولبوله

درده یوخ صبری اونون هر لحظه مین فریادی وار

اؤیله بد حالم کی احوالیم گؤرنده شاد اولور

هر کیمین کیم دور جوروندن دلِ ناشادی وار

گزمه ای کؤنلوم قوشو غافل فضای عشقده

کیم بو صحرانین گذرگاهیندا چوخ صیادی وار

ای فضولی! عشق منعین قیلما ناصحدن قبول

عقل تدبیری دیر اول، سانما کی بیر بُنیادی وار

شاعر: ملامحمد فضولی

تسلیت شهادت مولا علی(ع)

هنوز می‌شنوم هق هق صدایت را

صدای آن نفس درد آشنایت را

نبرده‌اند ز خاطر، نه آسمان، نه زمین

هنوز بغض نفس‌گیر ناله‌هایت را

هنوز هم شب و ماه و ستاره می‌گردند

به کوچه کوچه‌ی تاریخ، ردّ پایت را

هنوز هم سحر و نخل و چاه، دلتنگ‌اند

شمیم عطر دل‌انگیز ربّنایت را

شنیده‌اند در انبوه بی‌خیالی‌ها

تمام چفت در خانه‌ها صدایت را

کدام کوچه در این شهر خواب ماند و ندید

به دوش خسته‌ی تو کیسه‌ی غذایت را

تو کیستی که ندیده‌ست هیچ مخلوقی

نه ابتدایت را و نه انتهایت را

تو ناشناس‌ترین آیه‌ای که دست خدا

فراتر از ابدیت نهاد پایت را

تو آن نماز پذیرفته‌ای به درگه دوست

که ناامید نکردی ز خود گدایت را

کدام قلّه‌ی سرکش به سجده سر ننهاد

شکوه جذبه‌‌ی پیچیده در ردایت را

در این غروب مه آلود بی‌خدایی و کفر

بپاش بر تن سرد زمین، دعایت را

بیا کمیل بخوان تا دمی دهم پرواز

کبوتر دل سرگشته در هوایت را

در این همیشه که پابند توست هستی من

به عالمی ندهم عشق بی‌فنایت را

چه قدر واژه که آوردم و ندانستم

زبان ندارم از این بیشتر ثنایت را

شاعر: عباس شاه‌زیدی(خروش)

گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من

ما خراب غم و خم‌خانه ز می آباد است

ناصح از باده سخن کن که نصیحت باد است

خیز و از شعله می آتش نمرود افروز

خاصه اکنون که گلستان ارم شداد است

سیل کُهسار خم از میکده در شهر افتاد

وای بر خانه پرهیز که بی بنیاد است

بجز از تاک که شد محترم از حرمت می

زادگان را همه فخر از شرف اجداد است

گوش اگر گوش تو و ناله اگر ناله من

آنچه البته به جائی نرسد فریاد است

گفته‌ای نیست گرفتار مرا آزادی

نه که هر کس که گرفتار تو شد آزاد است

چشم زاهد بشناسائی سِرّ رخ و زلف

دیدن روز و شب و اعمی مادر زاد است

گفتمش خسرو شیرین که ای دل بنمود

کانکه در عهد من این کوه کَنَد فرهاد است

هر که یغما شنود ناله‌ی گرمم گوید

آهن سرد چه کوبی دلش از فولاد است

شاعر: یغمای جندقی

یک تجلّی، عقل را مجنون کند!

مستِ مستم، لیک مستی دیگرم

امشب از هر شب به تو عاشق‌ترم

راست گویم، یک رگم هشیار نیست

مستم‌اما جام و می‌در کار نیست

مستِ عشقم، مستِ شوقم، مستِ دوست

مستِ معشوقی که عالم مستِ اوست

نیم‌شب‌ها سیر عالم کرده‌ام

رو به ارواح مکرّم کرده‌ام

نغمه‌ی مرغ شبم پر می‌دهد

سیر دیگر، حال دیگر می‌دهد

ساقی‌ام پیمانه را لبریز کرد

باده‌ی خود را شرار انگیز کرد

حالت مستیّ و مدهوشی خوشست

وز همه عالم فراموشی خوشست

مستی ما گر ندانی، دور نیست

باده‌ی ما زاده‌ی انگور نیست

دختر رز پیش ما بی آبروست

باده‌ی ما فارغ از جام و سبوست

ای حریفان! جام من جان منست

وندرین پیمانه، پیمان منست

چیست پیمان؟ نغمه‌ی قالوابلا

می‌زند هر لحظه در گوشم صلا:

کای تو در پیمان من! هشیار باش

خواب خرگوشی بنه، بیدار باش

بند بگسل نغمه زن، پر باز کن

این قفس را بشکن و پرواز کن

این ندا هر شب مرا مستی دهد

زندگانی بخشد و هستی دهد

هاتفی گوید مرا در بیت بیت:

ای قلمزن! «ما رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْت»

ما قلم را در کَفَت جان می‌دهیم

ما به شعرت نور عرفان می‌دهیم

گر تو را شوری بود، از سوی ماست

طاق نُه محراب تو، ابروی ماست

ما به جامت شربت جان ریختیم

ما به شعرت شور عرفان ریختیم

روشنی‌ها از چراغ عشق ماست

بر کسی تابد که داغ عشق ماست

دوستان! این نور مهتاب از کجاست؟

در تن من جان بیتاب از کجاست؟

در سکوت شب، دلم پر می‌زند

دست یاری حلقه بر در می‌زند

شب بر آرم ناله در کوی سکوت

عالمی دارد هیاهوی سکوت

برگ‌ها در ذکر و گل‌ها در نماز

مرغ شب حق حق زنان گرم نیاز

بال بگشاید ز هم شهباز من

می‌رود تا بیکران، پرواز من

از چراغ آسمان‌ها، روشنم

پر فروغ از نور باران تنم

روشنان آسمانی در عبور

نور و نور و نور و نور و نور و نور

می‌رسم آنجا که غیر از یار نیست

وز تجلی قدرت دیدار نیست

بهر دیدن چشم دیگر بایدت

دیده‌یی زین دیده بهتر بایدت

چشم سر، بیننده‌ی دلدار نیست

عشق را با جان حیوان کار نیست

چشم ظاهر در بهائم نیز هست

کوششی کن، چشم دل آور به دست

باغبان را در گلاب و گل ببین

ذکر او در نغمه‌ی بلبل ببین

عشق او در واژه‌ها جان می‌دمد

در کلامم نور عرفان می‌دمد

طبع خاموشم سخن پرداز از اوست

بال از او، نیرو از او، پرواز از اوست

عقل‌ها ز اندیشه‌اش دیوانه است

شمعِ او را عالمی پروانه است

دیده‌ی خلقت همه حیران اوست

کاروان عقل، سرگردان اوست

در حریم عزّت حیّ ودود

آفتاب و ماه و هستی در سجود

یک تجلّی، عقل را مجنون کند

وای اگر از پرده سر بیرون کند

گه تجلّی آتشم بر جان زند

جان من فریادِ «ده فرمان» زند

آری آری می‌توان موسی شدن

با شفای روح خود عیسی شدن

روح می‌گوید: اگر چه خاکی‌ام

من زمینی نیستم افلاکی‌ام

راه هموارست، رهرو نیستم

بی سبب در هر قدم می‌ایستم

هر زمان آن حالت دلخواه نیست

جان روشن گاه هست و گاه نیست

تشنه کامم، لیک دریا در منست

گر شفا خواهم مسیحا در منست

باغ هست و ما به خاری دلخوشیم

نور هست و ما به نازی دلخوشیم

دعوت حق گویدم: بشتاب سخت

تا بتازد بر سرت خورشید بخت

از «نَفَختُ فیهِ مِن روحی» نگر

تا کجا پر می‌شکد روح بشر

گر شوی موسی، عصا در دست تست

خود مسیحا شو، شفا در دست تست

«طور سینا» سینه‌ی پاک شماست

مستی هر باده از تاک شماست

از شجر، آواز‌ها را بشنوی

زنده شو تا رازها را بشنوی

وادی ایمن درون جان تست

کشتن فرعون در فرمان تست

پاک شو، پر نور شو، موسی تویی

جان خود را زنده کن عیسی تویی

غرق کن فرعون نفس خویش را

محو کن فکر خظا اندیش را

ساقیا آن می که جان سوزد کجاست؟

نور حق را در دل افروزد کجاست؟

مایه‌ی آرام جان خسته کو؟

از شرابش مستی پیوسته کو؟

بار الها! بال پروازم ببخش

روح آزاد سبکتازم ببخش

عاشق بزم تو‌ام، راهم بده

عقل روشن، جان آگاهم بده.

مهدی سهیلی- بهمن 1363

آخشاملار

دوشه‌نده طره‌ی دلبر خیاله آخشاملار

محبّت اهلی باتار مین ملاله آخشاملار

شکسته بولبوله بنزه‌ر بلا چکن عاشیق

گولوندن اؤتری ائدر آه و ناله آخشاملار

گونوزلر عاشیقه طعن ائتمه کی، گولوب دانیشیر

سالار فراقین، اونی گور نه حاله، آخشاملار

دوشه‌نده زولفون اوزه، قاشلارین خیاله دوشر

باتاندا گون، باخار عالم هیلاله آخشاملار

شرابی یارسیز ایچسه‌ن بیر آزدا غم گتیره‌ر

گول اوزلی یار ایله اول هم‌پیاله آخشاملار

بیر اؤزگه لذّتی وار، عاشیق‌ایله معشوقه

رقیب‌سیز اولا محرم وصاله آخشاملار

میسّر اولماسا گوندوز سنه شراب ایچمک

اوُنوتما، واحد، اونی لامحاله آخشاملار!

شاعیر: علی آقا واحد

آشیان گؤروم

گئتمه بو نازایله، گؤزه‌لیم، بیر دایان گؤروم

عشقینده من یانان کیمی بیر سن‌ده یان گؤروم

درد اؤلدوره‌ر منی سنی گر بیرده، سئوگیلیم

خائن رقیبلرله گؤلوب اوینایان گؤروم

چشم زمانه‌دن سنه آفت توخونماسین

دائم او قاره زلفی گؤز اوستونده یان گؤروم!

نه لاله بیتمه‌سین، نه ده سونبول، سن اولماسان

نه شاخ گول‌ده بولبول ایچون آشیان گؤروم

مستانه گؤزلرین کیمی سن مست سن هله

چوخ باخما، نازایله، گؤزه‌لیم، بیر اویان گؤروم!

واحد، جهاندا هر گؤزه‌لین دوشسه‌م عشقینه

بیر خیر گؤرمه‌سه‌م ده، گره‌ک مین زیان گؤروم

شاعیر: علی آقا واحد

جیراندا اولور

گؤزه‌لیم گوزلرینین صحبتی هر یاندا اولور

بو ملاحتلی باخیشلار قوزی جیراندا اولور

بیر علاج ائت منه، ایستکلی طبیبیم سن‌سن

عاشیقین چاره‌سی اوز سئودیگی جاناندا اولور

بولبول ایستر گولی طوطی- شکری، من‌ده- سنی،

عشق سوداسی بو اوچ عاشیق نالاندا اولور

نه طبیعت گوروب عمرونده، نه دنیا یئتروب

او گؤزه‌ل‌لر کی، بیزیم آذربایجاندا اولور

گول اگر بولبولی اینجیتسه، وفاسیز دئمه‌یین

قیزلارین تقصیری اولماز؛ گنه اوغلاندا اولور

بو گؤزه‌ل‌لیک که سنین وار، گؤزه‌لیم، انصافاً

نه ملک‌ده، نه پری‌ده، نه ده انساندا اولور

مبتلا کونلومه، بیلمم نه اولوب هر گون ایتیر

آختاریر کن یئنه اول زولف پریشاندا اولور

واحدین بللی ده‌گیل مسکنی پروانه کیمی

گاه شمعه دولانیر، گاه گولوستاندا اولور

شاعیر: علی آقا واحد

شهید اولماق

بیزی مردانه دوغمشدیر طبیعت ابتدا سیندان

عدونین قورخماریق قانلار توکن نوک جدا سیندان

اولونجه شکوه‌یه دیل آچماریق اعدای بی‌رحمین

اگر یوز یول کسیلسه باشیمیز تیغ جفا سیندان

عدولر باغرینی چاتلاتمیشیق میدان حرب ایچره

بیز اول فاتحلریک حقین ظفرپرور صدا سیندن

شرار تیغمیزدن هر زمان دشمن فرار ایتمیش

قاچار خفاش بد طینت نیجه شمسین ضیا سیندان

شهید اولماق فقط حریّت اوغروندا سعادتدیر

اسارتله حیاتین بی‌ثمر ذوق و صفا سیندان

سئورسه‌ک کاوه تک آزاده‌لیک، مظلوم دنیانی

خلاص ایتمک گره‌ک ضخاک عصرین هر بلا سیندان

اگر مظلومی قورتارماقسا مقصد ظلم ظالمدن

گره‌ک بالمرّه ییخماق قلعه‌ی ظلمی بنا سیندان

شاعیر: علی آقا واحد

پیریمیز

بیز خرابات اهلی‌ییک، میخانه‌لردن چیخمیشیق

باده‌لر نوش ائتمشیک، پیمانه‌لردن چیخمیشیق

آتش غمدن نه قورخاق کیم، سمندر خصلتیک

شمع‌لر یاندیرمیشیق، پروانه‌لردن چیخمیشیق

پیریمیز پیر موغاندیر، خادم میخانه‌ییک

رندلر ذؤقین گؤروب، دیوانه‌لردن چیخمیشیق

ایندی بیر اکراه اولوب مئیدن، نظردن دوشموشوک

یوخسا مین مین مجلیس مستانه‌لردن چیخمیشیق

گاه اؤپوب یارین آیاغین، گاه دولاننیق باشینا

بیز پریشان زولف‌لر تک شانه‌لردن چیخمیشیق

بیر شعاعین ذرّه سیندندیر، فقط رنگ اؤزگه‌دیر

دیرلردن، مسجدِ ویرانه‌لردن چیخمیشیق

قدر و قیمت سیز بیزی ظن ایتمه واحد، عارف اول

پر بها گنجینه‌ییک، ویرانه‌لردن چیخمیشیق

شاعیر: علی آقا واحد

شیونی نیلر!

چشمین که آلیر ناز ایله جان، شیونی نیلر؟

مژگانین اوخوندان ییخلان شیونی نیلر؟!

سرو چمنه قامتین افتاده‌سی باخماز،

محتاج تماشای رخین گلشنی نیلر!

سن جور ایله من یالواریم حقه، سن اینانما

تانریم، گورگ آخر، سنی نیلر، منی نیلر!

دفن ایله‌مه، اولسام سر کوینده شهیدین،

عریان گرگ عاشق، کفنی، مدفنی نیلر!

جان و تنی نذر ایله میشم راه وفا ده،

یارین سئوه‌ن عاشق داخی جان و تنی نیلر!

غم پیرهنین سیل سرشک ایچره بوراخدیم،

گرداب‌ده غرق اولسا گمی، یلکنی نیلر!

ئوز دوستی که، مین جور ایله‌دی واحده، گیتی،

قیل ایندی تصوّر اونا، گؤر دشمنی نیلر!

شاعیر: علی آقا واحد

مئی‌یه باتمیش دوداغین

مئی‌یه باتمیش دوداغین گور نه گئتیردی باشیما

هوشومو باشدان آلیب سونرا گوونمه هوشوما

ائله سنسیزله‌میشم نانه‌یه بنزر اوره‌یم

گل تَلَس، گل عزیزیم، بیر باشا گیر آغوشوما

اؤز الینله بو جواهیر ائوینی باغلامیسان

باری اینصاف ائله سن گل بو لبی خاموشوما

قارا زولفون یوخودا سؤیله‌ییر افسانه منه

او دؤنوب صوبحه جن هم صوحبتیمه سیر داشیما

منم اول قومری کی صائیب او یاشیل سرو آغاجی

یارپاغیندان عبا تیکمیش کی گلیر چوخ خوشوما

شاعر: صائب تبریزی

شاعر افسانه

نیما غم دل گو که غریبانه بگرییم

سر پیش هم آریم و دو دیوانه بگرییم

من از دل این غار و تو از قله‌ی آن قاف

از دل به هم افتیم و به‌جانانه بگرییم

دودی است در این خانه که کوریم ز دیدن

چشمی به کف آریم و به این خانه بگرییم

آخر نه چراغیم که خندیم به ایوان

شمعیم که در گوشه‌ی کاشانه بگرییم

این شانه پریشان کن کاشانه‌ی دل‌هاست

یک شب به پریشانی از این شانه بگرییم

من نیز چو تو شاعر افسانه‌ی خویشم

بازآ به هم ای شاعر افسانه بگرییم

پیمان خط جام یکی جرعه به ما داد

کز دور حریفان دو سه پیمانه بگرییم

برگشتن از آیین خرابات نه مردی است

می مرده بیا در صف میخانه بگرییم

از جوش و خروش خم و خمخانه خبر نیست

با جوش و خروش خم و خمخانه بگرییم

با وحشت دیوانه بخندیم و نهانی

در فاجعه‌ی حکمت فرزانه بگرییم

با چشم صدف خیز که بر گردن ایام

خر مهره ببینیم و به دردانه بگرییم

آئین عروسی و چک و چانه زدن نیست

بستند همه چشم و چک و چانه بگرییم

بلبل که نبودیم بخوانیم به گلزار

جغدی شده شبگیر به ویرانه بگرییم

پروانه نبودیم در این مشعله باری

شمعی شده در ماتم پروانه بگرییم

بیگانه کند در غم ما خنده ولی ما

با چشم خودی در غم بیگانه بگرییم

بگذار به هذیان تو طفلانه بخندند

ما هم به تب طفل طبیبانه بگرییم

شاعر: استاد شهریار

زکات زندگی

شب همه بی‌تو کار من، شکوه به ماه کردن است

روز ستاره تا سحر، تیره به‌آه کردن است

متن خبر که یک قلم، بی‌تو سیاه شد جهان

حاشیه رفتنم دگر، نامه سیاه کردن است

چون تو نه در مقابلی، عکس تو پیش رو نهم

این هم از آب و آینه خواهش ماه کردن است

نو گل نازنین من، تا تو نگاه می‌کنی

لطف بهار عارفان، در تو نگاه کردن است

لوح خدانمایی و آینه‌ی تمام قد

بهتر از این چه تکیه بر منصب و جاه کردن است؟

ماه عبادت است و من با لب روزه‌دار از این

قول و غزل نوشتنم، بیم گناه کردن است

لیک چراغ ذوق هم این‌همه کشته داشتن

چشمه به‌گل گرفتن و ماه به‌چاه کردن است

من همه اشتباه خود جلوه دهم که آدمی

از دم مهد تا لحد، در اشتباه کردن است

غفلت کائنات را جنبش سایه‌ها همه

سجده به‌کاخ کبریا، خواه نه‌خواه کردن است

از غم خود بپرس کو با دل ما چه می‌کند؟

این هم اگرچه شکوه‌ی شحنه به‌شاه کردن است

عهد تو «سایه» و «صبا» گو بشکن که راه من

رو به حریم کعبه‌ی «لطف اله» کردن است

گاه به‌گاه پرسشی کن که زکات زندگی

پرسش حال دوستان گاه به‌گاه کردن است

بوسه‌ی تو به‌کام من، کوهنورد تشنه را

کوزه‌ی آب زندگی توشه‌ی راه کردن است

خود به‌رسان به شهریار، ای که در این محیط غم

بی‌تو نفس کشیدنم، عمر تباه کردن است

شاعر: استاد شهریار

مناجات

دلم جواب بلی می‌دهد صلای تو را

صلا بزن که به جان می‌خرم بلای تو را

به‌زلف گو که ازل تا ابد کشاکش تست

نه ابتدای تو دیدم نه انتهای تو را

کشم جفای تو تا عمر باشدم، هر چند

وفا نمی‌کند این عمرها وفای تو را

به‌جاست کز غم دل رنجه باشم و دلتنگ

مگر نه در دل من تنگ کرده جای تو را

تو از دریچه‌ی دل می‌روی و می‌آیی

ولی نمی‌شنود کس صدای پای تو را

غبار فقر و فنا توتیای چشمم کن

که خضر راه شوم چشمه‌ی بقای تو را

خوشا طلاق تن و دلکشا تلاقی روح

که داده با دل من وعده‌ی لقای تو را

هوای سیر گل و ساز بلبلم دادی

که بنگرم به‌گل و سر کنم ثنای تو را

به آب و آینه‌ام ناز می‌کند صورت

که صوفیانه به‌خود بسته‌ام صفای تو را

به‌دامن تر خود طعنه می‌زنم زاهد

بیا که بر نخورد گوشه‌ی قبای تو را

ز جور خلق به پیش تو آورم شکوه

بگو که با که برم شرح ماجرای تو را

ز آه من به هلال تو هاله می‌خواهند

به در نمی‌کند از سر دلم هوای تو را

شبانیم هوس است و طواف کعبه‌ی طور

مگر به‌گوش دلی بشنوم صدای تو را

به‌جبر گر همه عالم رضای من طلبند

من اختیار کنم ز آن میان رضای تو را

گرم شناگر دریای عشق نشناسند

چه غم ز شنعت بیگانه آشنای تو را

چه شکر گویمت ای چهره ساز پرده‌ی شب

که چشمم این همه فیلم فرح‌فزای تو را

چه جای من که بر این صحنه کوه‌های بلند

به‌صف ستاده تماشای سینمای تو را

بر این مقرنس فیروزه تا ابد مسحور

ستاره‌ی سحری چشم سرمه سای تو را

به‌تار چنگ نوا سنج من گره زده‌اند

فداست طرّه‌ی زلف گره‌گشای تو را

بر آستان خود این دل‌شکستگان دریاب

که آستین بفشاندند ماسوای تو را

دل شکسته‌ی من گفت شهریارا بس

که من به خانه‌ی خود یافتم خدای تو را

شاعر: استاد شهریار

شیر

شب آمد مرا وقت غریدن است

گه کار و هنگام گردیدن است

به من تنگ کرده جهان جای را

از این بیشه بیرون کشم پای را

حرام است خواب

بر آرم تن زردگون زین مغاک

بغرم بغریدنی هولناک

که ریزد ز هم کوهساران همه

بلرزد تن جویباران همه

نگردند شاد

نگویند تا شیر خوابیده است

دو چشم وی امشب نتابیده است

بترسیده است از خیال ستیز

نهاده ز هنگامه پا در گریز

نهم پای پیش

منم شیر ،سلطان جانوران

سر دفتر خیل جنگ آوران

که تا مادرم در زمانه بزاد

بغرید و غریدنم یاد داد

نه نالیدنم

بپا خاست، برخاستم در زمن

ز جا جست، جستم چو او نیز من

خرامید سنگین، به دنبال او

بیاموختم از وی احوال او

خرامان شدم

برون کردم این چنگ فولاد را

که آماده‌ام روز بیداد را

درخشید چشم غضبناک من

گواهی بداد از دل پاک من

که تا من منم

به وحشت بر خصم ننهم قدم

نیاید مرا پشت و کوپال، خم

مرا مادر مهربان از خرد

چو می‌خواست بی‌باک بار آورد

ز خود دور ساخت

رها کرد تا یکه تازی کنم

سرافرازم و سرفرازی کنم

نبوده به هنگام طوفان و برف

به سر بر مرا بند و دیوار و سقف

بدین گونه نیز

نبوده‌ست هنگام حمله‌وری

به سر بر مرا یاوری، مادری

دلیر اندر این سان چو تنها شدم

همه جای قهار و یکتا شدم

شدم نره شیر  

مرا طعمه هر جا که آید به دست

مرا خواب آن‌جا که میل من است

پس آرامگاهم به هر بیشه‌ای

ز کید خسانم نه اندیشه‌ای

چه اندیشه‌ای ست؟

بلرزند از روز بیداد من

بترسند از چنگ فولاد من

نه آبم نه آتش نه کوه از عتاب

که بس بدترم ز آتش و کوه و آب

کجا رفت خصم؟

عدو کیست با من ستیزد همی؟

ظفر چیست کز من گریزد همی؟

جهان آفرین چون بسی سهم داد

ظفر در سر پنجه‌ی من نهاد

وزان شأن داد

روم زین گذر اندکی پیشتر

ببینم چه می‌آیدم در نظر

اگر بگذرم از میان دره

ببینم همه چیزها یکسره

ولی بهتر آنک:

از این ره شوم، گرچه تاریک هست

همه خارزار است و باریک هست

ز تاریکیم بس خوش آید همی

که تا وقت کین از نظرها کمی

بمانم نهان

کنون آمدم تا که از بیم من

بلغزد جهان و زمین و زمن

به سوراخ‌هاشان، عیان هم نهان

بلرزد تن سست جانوران

از آشوب من

چه جای است اینجا که دیوارش هست

همه سستی و لحن بیمارش هست؟

چه می‌بینم این سان کزین زمزمه

ز روباه گویی رمه در رمه

خر اندر خر است

صدای سگ است و صدای خروس

بپاش از هم پرده‌ی آبنوس

که در پیش شیری چه‌ها می‌چرند

که این نعمت تو که‌ها می‌خورند؟

روا باشد این

که شیری گرسنه چو خسبیده است

بیابد به هر چیز روباه دست؟

چو شد گوهرم پاک و همت بلند

بباید پی رزق باشم نژند؟

بباید که من

ز بی‌جفتی خویش تنها بسی

بگردم به شب کوه و صحرا بسی؟

بباید به دل خون خود خوردنم

وزین درد ناگفته مردنم؟

چه تقدیر بود؟

چرا ماند پس زنده شیر دلیر

که اکنون بر آرد در این غم نفیر؟

چرا خیره سر مرگ از او رو بتافت

درین ره مگر بیشه‌اش را نیافت

کز او دور شد؟

چرا بشنوم ناله‌های ستیز

که خود نشنود چرخ دورینه نیز

که ریزد چنین خون سپهر برین

چرا خون نریزم؟ مرا همچنین

سپهر آفرید

از این سایه پروردگان مرغ‌ها

بدرم اگر ،‌گردم از غم رها

صداشان مرا خیره دارد همی

خیال مرا تیره دارد همی

در این زیر سقف

یکی مشت مخلوق حیله گرند

همه چاپلوسان خیره سرند

رسانند اگر چند پنهان ضرر

نه ماده‌اند اینان و نه نیز نر

همه خفته‌اند

همه خفته بی زحمت کار و رنج

بغلتیده بر روی بسیار گنج

نیارند کردن از این ره‌گذر

ندارند از حال شیران خبر

چه‌اند این گروه؟

بریزم اگر خونشان را به کین

بریزد اگر خونشان بر زمین

همان نیز باشم که خود بوده‌ام

به بیهوده چنگال آلوده‌ام

وز این گونه کار

نگردد در آفاق نامم بلند

نگردم به هر جایگاه ارجمند

پس آن به مرا چون از ایشان سرم

از این بی هنر روبهان بگذرم

کشم پای پس

از این دم ببخشیدتان شیر نر

بخوابید ای روبهان بیشتر

که در ره دگر یک هماورد نیست

به‌جز جانورهای دلسرد نیست

گه خفتن است

همه آرزوی محال شما

به خواب است و در خواب گردد روا

بخوابید تا بگذرند از نظر

بنامید آن خواب‌ها را هنر

ز بی‌چارگی

بخوابید این‌دم که آلام شیر

نه دارو پذیرد ز مشتی اسیر

فکندن هر آن را که در بندگی است

مرا مایه‌ی ننگ و شرمندگی است

شما بنده‌اید!

شاعر: نیما یوشیج

خلایقدن جفا گوردوم تماماً بی‌وفا گوردوم

خلایقدن جفا گوردوم تماماً بی‌وفا گوردوم

وفاسیز آشنالردن عجائب ماجرا گوردوم

اولارکی لاف یک‌رنگی ووروب آخر دو رنگ اولدی

تمام عقربالر عقرب اولدی جان‌گزا گوردوم

کیمه بیل باغلادیم قطع اولدی امیدیم بلیم سیندی

فقط بیر آشنا عقرباده تک خدا گوردوم

فقط بیر تخم مرغی ساده و یکرنگ بیلمیشدیم

اونوندا کوینگین رد ایلدیم رنگین دو تا گوردوم

جهاندا قورخما دشمنن همیشه آشنادن قورخ

نه اینکه اشنانون حیله و مکرین خفا گوردوم

الونن اوپسه آلانما چکر آخر ایاقونن

سو اوپسه پای دیواره ییخیب ویران سرا گوردوم

زلیخا ایستمیردی یوسفی اوز نفسین ایستیردی

حامی اوز نفسینین محبوبیدور دنیانی لا گوردوم

صمیمیت محبت عشق بازی ایتده کاملدی

بو حیوانین وفاسین راه حقه آشنا گوردوم

شاعر: منعم

در وصف خدا

پیش از اینها فکر می‌کردم خدا

خانه‌ای دارد کنار ابرها

مثل قصر پادشاه قصه‌ها

خشتی از الماس خشتی از طلا

پایه‌های برجش از عاج و بلور

بر سر تختی نشسته با غرور

ماه برق کوچکی از تاج او

هر ستاره، پولکی از تاج او

اطلس پیراهن او، آسمان

نقش روی دامن او، کهکشان

رعد و برق شب، طنین خنده‌اش

سیل و طوفان، نعره‌ی توفنده‌اش

دکمه‌ی پیراهن او، آفتاب

برق تیغ خنجر او ماهتاب

هیچ کس از جای او آگاه نیست

هیچ کس را در حضورش راه نیست

پیش از اینها خاطرم دلگیر بود

از خدا در ذهنم این تصویر بود

آن خدا بی‌رحم بود و خشمگین

خانه‌اش در آسمان، دور از زمین

بود، اما در میان ما نبود

مهربان و ساده و زیبا نبود

در دل او دوستی جایی نداشت

مهربانی هیچ معنایی نداشت

هر چه می‌پرسیدم، از خود، از خدا

از زمین، از آسمان، از ابرها

زود می‌گفتند: این کار خداست

پرس‌وجو از کار او کاری خطاست

هرچه می‌پرسی، جوابش آتش است

آب اگر خوردی، عذابش آتش است

تا ببندی چشم، کورت می‌کند

تا شدی نزدیک، دورت می‌کند

کج گشودی دست، سنگت می‌کند

کج نهادی پای، لنگت می‌کند

با همین قصه، دلم مشغول بود

خواب‌هایم، خواب دیو و غول بود

خواب می‌دیدم که غرق آتشم

در دهان اژدهای سرکشم

در دهان اژدهای خشمگین

بر سرم باران گرز آتشین

محو می‌شد نعره‌هایم، بی‌صدا

در طنین خنده‌ی خشم خدا...

نیت من، در نماز و در دعا

ترس بود و وحشت از خشم خدا

هر چه می‌کردم، همه از ترس بود

مثل از بر کردن یک درس بود

مثل تمرین حساب و هندسه

مثل تنبیه مدیر مدرسه

تلخ، مثل خنده‌ای بی‌حوصله

سخت، مثل حل صدها مسئله

مثل تکلیف ریاضی سخت بود

مثل صرف فعل ماضی سخت بود

***

تا که یک شب دست در دست پدر

راه افتادم به قصد یک سفر

در میان راه، در یک روستا

خانه‌ای دیدم، خوب و آشنا

زود پرسیدم: پدر، اینجا کجاست؟

گفت، اینجا خانه‌ی خوب خداست!

گفت: اینجا می‌شود یک لحضه ماند

گوشه‌ای خلوت، نمازی ساده خواند

با وضویی، دست و رویی تازه کرد

با دل خود، گفتگویی تازه کرد

گفتمش، پس آن خدای خشمگین

خانه‌اش اینجاست؟ اینجا، در زمین؟

گفت: آری، خانه‌ی او بی‌ریاست

فرش‌هایش از گلیم و بوریاست

مهربان و ساده و بی‌کینه است

مثل نوری در دل آیینه است

عادت او نیست خشم و دشمنی

نام او نور و نشانش روشنی

خشم، نامی از نشانی‌های اوست

حالتی از مهربانی‌های اوست

قهر او از آشتی، شیرین‌تر است

مثل قهر مهربان مادر است

دوستی را دوست، معنی می‌دهد

قهر هم ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌با دوست معنی می‌دهد

هیچ کس با دشمن خود، قهر نیست

قهر او هم نشان دوستی است...

***

تازه فهمیدم خدایم، این خداست

این خدای مهربان و آشناست

دوستی، از من به من نزدیک‌تر

از رگ گردن به من نزدیک‌تر

آن خدای پیش از این را باد برد

نام او را هم دلم از یاد برد

آن خدا مثل خیال و خواب بود

چون حبابی، نقش روی آب بود

می‌توانم بعد از این، با این خدا

دوست باشم، دوست، پاک و بی‌ریا

می‌توان با این خدا پرواز کرد

سفره‌ی دل را برایش باز کرد

می‌توان درباره‌ی گل حرف زد

صاف و ساده، مثل بلبل حرف زد

چکه چکه مثل باران راز گفت

با دو قطره، صد هزاران راز گفت

می‌توان با او صمیمی حرف زد

مثل یاران قدیمی حرف زد

می‌توان تصنیفی از پرواز خواند

با الفبای سکوت آواز خواند

می‌توان مثل علف‌ها حرف زد

با زبان بی‌الفبا حرف زد

می‌توان درباره‌ی هر چیز گفت

می‌توان شعری خیال انگیز گفت

شاعر: زنده یاد قیصر امین پور

پایتخت عطش

نخل‌ها تشنه‌ی شط العرب زمزم تست

تشنگی بر لب تب سوخته‌ی علقم تست

خیمه در آن طرف سدره بر افراشته‌ای

هشتمین باغ جنان منتظر مقدم تست

می‌وزد از نفس گرم صبا عطر بهشت

باد خود زنده‌ی جاوید مسیحا دم تست

ای که با زخمه‌ی زخمت شده هستی به سماع

کربلا پرده‌ای از سمفونی اعظم تست

لاله‌ها از دل گودال سر آورده برون

دشت‌ها پر شفق از تابش جام جم تست

کیست این تشنه‌ی سودا زده‌ی بحر به دوش؟

که دو دست قلمش سبزترین پرچم تست

ای سفر کرده! پس از کوچ غریبانه‌ی تو

زینب در به درت آینه‌دار غم تست

ای که در خاتم انگشتری‌ات نقش وجود!

کربلا شعله‌ای از شعشعه‌ی خاتم تست

شاعر: کاظم نظری بقا

غـزل

«امشب به قصه‌ی دل من گوش می‌کنی

فردا مرا چو قصه فراموش می‌کنی»     هـ. ا. سایه 

چون سنگ‌ها صدای مرا گوش می‌کنی

سنگی و ناشنیده فراموش می‌کنی

رگبار نوبهاری و خواب دریچه را

از ضربه‌های وسوسه مغشوش می‌کنی

دست مرا که ساقه‌ِی سبز نوازش است

با برگ‌های مرده هم‌آغوش می‌کنی

گمراه‌تر از روح شرابی و دیده را

در شعله می‌نشانی و مدهوش می‌کنی

ای ماهی طلائی مرداب خون من

خوش باد مستیت، که مرا نوش می‌کنی

تو دره‌ی بنفش غروبی که روز را

بر سینه می‌فشاری و خاموش می‌کنی

در سایه‌ها، فروغ تو بنشست و رنگ باخت

او را به سایه از چه سیه پوش می‌کنی؟

فروغ فرخزاد

آفتاب می‌شود

نگاه کن که غم درون دیده‌ام

چگونه قطره قطره آب می‌شود

چگونه سایه‌ی سیاه سرکشم

اسیر دست آفتاب می‌شود

نگاه کن

تمام هستیم خراب می‌شود

شراره‌ای مرا به کام می‌کشد

مرا به اوج می‌برد

مرا به دام می‌کشد

نگاه کن

تمام آسمان من

پر از شهاب می‌شود

تو آمدی ز دورها و دورها

ز سرزمین عطرها و نورها

نشانده‌ای مرا کنون به زورقی

ز عاج‌ها، ز ابرها، بلورها

مرا ببر امید دلنواز من

ببر به شهر شعرها و شورها

به راه پرستاره می‌کشانی‌ام

فراتر از ستاره می‌نشانی‌ام

نگاه کن

من از ستاره سوختم

لبالب از ستارگان تب شدم

چو ماهیان سرخ رنگ ساده دل

ستاره چین برکه‌های شب شدم

چه دور بود پیش از این زمین ما

به این کبود غرفه‌های آسمان

کنون به گوش من دوباره می‌رسد

صدای تو

صدای بال برفی فرشتگان

نگاه کن که من کجا رسیده‌ام

به کهکشان، به بیکران، به جاودان

کنون که آمدیم تا به اوج‌ها

مرا بشوی با شراب موج‌ها

مرا بپیچ در حریر بوسه‌ات

مرا بخواه در شبان دیر پا

مرا دگر رها مکن

مرا از این ستاره‌ها جدا مکن

نگاه کن که موم شب براه ما

چگونه قطره قطره آب می‌شود

صراحی سیاه دیدگان من

به لای لای گرم تو

لبالب از شراب خواب می‌شود

به روی گاهواره‌های شعر من

نگاه کن

تو می‌دمی و آفتاب می‌شود

فروغ فرخزاد